Xác định người nông dân sẽ là trung tâm và là động lực phát triển trong công cuộc số hóa, ngành Nông nghiệp tiếp tục tập trung tháo gỡ các vướng mắc, triển khai đồng bộ giải pháp, thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện trong lĩnh vực nông nghiệp. Qua đó, góp phần chuyển nhanh tư duy sản xuất nông nghiệp sang tư duy kinh tế nông nghiệp, tạo ra bước đột phá lớn nâng cao chất lượng, giá trị sản phẩm với chi phí thấp nhất, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững.
Những nông dân 4.0
Nếu như trước kia, công việc thường nhật của các thành viên Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp Nhân Lý, xã Phú Xuân, huyện Bình Xuyên là lội ruộng cấy lúa, phun thuốc trừ cỏ thì nay, nhờ cơ giới hóa trong sản xuất nông nghiệp, bà con chỉ cần ở trên bờ theo dõi tiến độ gieo cấy, phun thuốc bằng máy. Bà Lê Thị Hương, Chủ tịch Hội đồng quản trị Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp Nhân Lý cho biết: Hiện nay, công nghệ đang dần thay thế lối sản xuất truyền thống, sức lao động của con người trên đồng ruộng dần được giải phóng. Nhờ những chiếc máy cày, máy cấy, máy gặt hay máy bay không người lái, các khâu gieo mạ, làm đất, gieo cấy, bón phân, phun thuốc bảo vệ thực vật đều được cơ giới hóa thay cho sức người. Đến nay, 100% diện tích gieo cấy lúa của Hợp tác xã được cơ giới hóa khâu làm đất và thu hoạch bằng máy; 60% diện tích gieo cấy sử dụng máy cấy; 30% diện tích sử dụng máy bay không người lái trong bón phân, phun thuốc bảo vệ thực vật. Từ đó, dần hình thành các cánh đồng công nghệ, tháo gỡ được khó khăn về thiếu lao động, giảm chi phí vật tư nông nghiệp, từng bước thay đổi tư duy từ sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp nhằm tăng giá trị thu nhập trên một đơn vị diện tích canh tác.
Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp Nhân Lý sử dụng thiết bị máy bay không người lái
bón phân, phun thuốc bảo vệ thực vật
Thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào thời tiết, chị Văn Thị Yến, thị trấn Tứ Trưng, huyện Vĩnh Tường đã tự mày mò, nghiên cứu, đầu tư mô hình nông nghiệp công nghệ cao. Hiện tại chị Yến có 6.000 m2 nhà lưới, toàn bộ diện tích được lắp đặt hệ thống bón phân, dẫn nước tự động được điều khiển bằng điện thoại thông minh. Ngoài ra, các công đoạn chăm sóc, theo dõi khác cũng được chị thực hiện qua hệ thống giám sát nông nghiệp thông minh. Với công nghệ này, việc tưới nước, bón phân bảo đảm độ chính xác cao; việc theo dõi, giám sát về nhiệt độ, ánh sáng, môi trường cũng rất thuận tiện nên cây trồng phát triển đồng đều, giúp tiết kiệm nước, phân bón, thời gian và nhân công chăm sóc, giảm thiểu những bất lợi từ thời tiết, sâu, bệnh hại, góp phần nâng cao hiệu quả, năng suất cây trồng và tăng thu nhập cho gia chủ. Nhờ đó, nông trại không chỉ cung cấp các nông sản an toàn cho người dân trên địa bàn trong và ngoài tỉnh mà còn tạo việc làm, thu nhập ổn định cho 5 lao động địa phương, doanh thu đạt gần 3 tỷ đồng/năm.
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp lần thứ 4 đang diễn ra mạnh mẽ, những năm gần đây, ngành Nông nghiệp đã chủ động triển khai mạnh mẽ chuyển đổi số trong các lĩnh vực trồng trọt, chăn nuôi, thủy sản, lâm nghiệp. Ở lĩnh vực trồng trọt, chăn nuôi, năm 2023, ngành Nông nghiệp đã xây dựng được 40 mã số vùng trồng nội địa, 2 mã số vùng trồng đủ điều kiện xuất khẩu; giám sát, duy trì 24 mã số vùng trồng và 2 mã số cơ sở đóng gói thạch đen, ớt phục vụ xuất khẩu đã được cấp mã số từ năm 2020 – 2022. Cùng với đó, triển khai thí điểm 2 mô hình áp dụng công nghệ số trong sản xuất thanh long quy mô 4 ha tại thôn Hồng Thái, xã Xuân Hòa, huyện Lập Thạch và trong chăn nuôi lợn thịt quy mô 1.000 con tại thôn Cao Quang, xã Cao Minh, thành phố Phúc Yên. Điều này không chỉ giúp các hộ tham gia quản lý tốt quá trình sinh trưởng của cây trồng, phát triển của vật nuôi, nâng cao giá trị sản phẩm, khả năng cạnh tranh, đem lại lợi nhuận kinh tế cao mà còn tạo ra nguồn thực phẩm an toàn, bảo đảm vệ sinh cho người tiêu dùng. Trong lĩnh vực lâm nghiệp, các ngành chức năng đã xây dựng hệ thống giám sát rừng thông qua việc ứng dụng các phần mềm cung cấp các thông tin cảnh báo sớm về biến động rừng, cháy rừng, góp phần nâng cao hiệu quả công tác chăm sóc, bảo vệ rừng…
Hệ thống giám sát nông nghiệp thông minh giúp chị Văn Thị Yến, huyện Vĩnh Tường
nâng cao hiệu quả quản lý, giám sát sự phát triển của cây trồng
Với sự hỗ trợ của các cơ quan chức năng và sự mạnh dạn, quyết đoán của những nông dân 4.0, thời gian qua, nhiều nông dân đã mạnh dạn ứng dụng công nghệ số vào sản xuất như IoT – Internet vạn vật và AI – trí tuệ nhân tạo vào giám sát, điều khiển môi trường chăn nuôi, chăm sóc sức khỏe vật nuôi; triển khai nền tảng truy xuất nguồn gốc nông sản; ứng dụng công nghệ tưới nhỏ giọt cho cây ăn quả, phun thuốc trừ sâu bằng máy bay không người lái; ứng dụng công nghệ Hàn Quốc vào sản xuất nấm; ứng dụng biện pháp tưới nhỏ giọt cho cây thanh long trên vùng đất đồi theo công nghệ Israel. Cùng với đó, xây dựng các kênh bán hàng điện tử; kết nối với doanh nghiệp xây dựng bộ nhận diện thương hiệu trực tuyến (gồm Website, hệ thống Email, Fanpage trên Facebook, Landing page). Theo số liệu thống kê, toàn tỉnh hiện có trên 90% hộ chăn nuôi trang trại quy mô vừa và lớn ứng dụng công nghệ số; gần 13% nông dân được tập huấn, đào tạo ứng dụng công nghệ số trong sản xuất nông nghiệp và cách thức quảng bá, bán sản phẩm trên mạng; 20% hộ sản xuất nông nghiệp sử dụng thương mại điện tử.
Hướng đến nền nông nghiệp thông minh
Bên cạnh những thành tựu đã đạt được, công cuộc số hóa trong lĩnh vực nông nghiệp cũng đang đối mặt với không ít rào cản và thách thức như: Nhận thức, kỹ năng ứng dụng công nghệ số của người sản xuất còn hạn chế; sự kết nối, chia sẻ, liên kết giữa các bên liên quan gồm cơ quan quản lý Nhà nước, nhà khoa học, doanh nghiệp kinh doanh nông nghiệp, doanh nghiệp công nghệ, hợp tác xã, người nông dân còn chưa chặt chẽ; hệ thống hạ tầng công nghệ chưa đồng đều giữa các khu vực và vùng địa lý; hạ tầng thông tin cho chuyển đổi số còn chưa đồng bộ…
Với phương châm “Lấy người nông dân là trung tâm và động lực phát triển”, phấn đấu xây dựng nền nông nghiệp theo hướng “Nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh”, thời gian tới, ngành Nông nghiệp tiếp tục đẩy mạnh số hóa nông nghiệp. Cụ thể là đẩy nhanh tiến độ các chương trình, dự án, mô hình điểm về chuyển đổi số trên cây trồng, vật nuôi chủ lực của tỉnh giúp người sản xuất có điều kiện nhân rộng mô hình, quảng bá sản phẩm và từng bước chuyển đổi phương thức sản xuất nông nghiệp theo hướng thông minh, hiện đại hơn; thực hiện số hóa kết quả giải quyết thủ tục hành chính; kết nối chia sẻ cơ sở dữ liệu ngành theo dạng dữ liệu mở cho người dân và doanh nghiệp; phối hợp, tăng cường tổ chức các lớp tập huấn chuyển đổi số trong lĩnh vực nông nghiệp cho cán bộ xã, phường, hộ sản xuất nông nghiệp trên địa bàn tỉnh; hỗ trợ các hợp tác xã, hộ kinh doanh quảng bá, bán sản phẩm trên các sàn thương mại điện tử, ứng dụng công nghệ số trong sản xuất…
Phùng Hải